Veroorzaken natuurlijke omstandigheden grote schommelingen van het waterpeil? Dan is het niet haalbaar om een vast peil (Een merkteken om een bepaalde hoogtemaat aan te geven, bij water de hoogte (het niveau) van de waterspiegel.) aan te houden. In die gebieden geldt dan ook niet altijd een peilbesluit. Bijvoorbeeld in de beeksystemen in het Drentse deel van het waterschapsgebied.

In een peilbesluit staat het streefpeil (Streefpeil is het gewenste waterpeil van het oppervlaktewater in rustige weersomstandigheden) van het oppervlaktewater (Al het natuurlijke water dat te zien is aan de oppervlakte, zoals sloten, beken, kanalen en vennen, en in verbinding staan met grondwater.) centraal. Dus het water in kanalen, maren (Een maar is een een diepe kuil die gevuld is geraakt met water. Het water kan niet wegzakken omdat de bodem bestaat uit een ondoordringbaar laag.), beken en sloten (Een sloot is een watergang die belangrijk is om water af te voeren naar hoofdwatergangen of kanalen).

Om te bepalen wat een goed waterpeil is, onderzoeken we het watersysteem (Een geografisch afgebakend, samenhangend en functionerend geheel van oppervlakte- en grondwater. Plus de daarbij horende waterbouwwerken, levensgemeenschappen, processen en relaties met de omgeving.) en de omgeving van het water. Ook gaan we in gesprek met de mensen in de streek.

In de Algemene wet Bestuursrecht staat hoe de procedure van het vaststellen van een peilbesluit moet lopen. Bij het vaststellen van een peilbesluit is inspraak mogelijk. Het opstellen en vaststellen van een peilbesluit duurt ongeveer een jaar.

Belangrijkste stappen bij het vaststellen van een peilbesluit

1. Het waterschap doet onderzoek naar het gebied en het watersysteem (Een geografisch afgebakend, samenhangend en functionerend geheel van oppervlakte- en grondwater. Plus de daarbij horende waterbouwwerken, levensgemeenschappen, processen en relaties met de omgeving.). Wij brengen de belanghebbenden in beeld. Ook doen we berekeningen om een actueel inzicht te krijgen in het watersysteem (Een geografisch afgebakend (een grens trekken), samenhangend en functionerend geheel van oppervlakte- en grondwater. Plus de daarbij horende waterbouwwerken, levensgemeenschappen, processen en relaties met de omgeving.).
2. Het waterschap overlegt met de betrokken medeoverheden (gemeenten en provincie) en andere stakeholders zoals koepelorganisaties, terrein beherende organisaties,  natuur- en milieuorganisaties, bedrijven en overige stakeholders. Ook wordt binnen het waterschap met verschillende afdelingen afgestemd zoals met de afdeling Beheer en Onderhoud..
3. Afhankelijk van het gebied organiseren we één of meer gebiedsbijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten denken we gezamenlijk na over het waterbeheer (Dit is het totaal aan activiteiten die tot doel hebben om het grond- en oppervlaktewater zo goed mogelijk te beheren.) in het gebied.
4. De resultaten van berekeningen en de overleggen met het gebied verwerken we in een ontwerp-peilbesluit. Het Dagelijks Bestuur (Het bestuurlijke college dat in opdracht van het algemeen bestuur de dagelijkse gang van zaken binnen het waterschap bestuurt.) stelt het ontwerp-peilbesluit vast.
5. In een gebiedsbijeenkomst worden belanghebbenden geïnformeerd over de inhoud van het ontwerp-peilbesluit.
6. Het ontwerp-besluit ligt zes weken ter inzage. Belanghebbenden kunnen in deze periode hun zienswijzen op het ontwerp-besluit indienen. Het ontwerp-peilbesluit is dan te lezen op overheid.nl.
7. Na de periode van ter inzagelegging behandelen we de zienswijzen. Die leggen we samen met het ontwerp-besluit voor aan de bestuurders. Eerst neemt het Dagelijks Bestuur (Het bestuurlijke college dat in opdracht van het algemeen bestuur de dagelijkse gang van zaken binnen het waterschap bestuurt.) een definitief besluit en daarna het Algemeen Bestuur (Hoogste beslisorgaan van het waterschap. Zet beleid uit en neemt beslissingen.).
8. Het definitieve besluit ligt zes weken ter inzage. Hebt u op het ontwerp-besluit een zienswijze ingediend? En is deze niet naar uw tevredenheid behandeld? Dan kunt u beroep indienen op het definitieve besluit. Het definitieve besluit is dan te lezen op overheid.nl.
9. Het maatregelplan van het peilbesluit wordt uitgevoerd en de streefpeilen (streefpeil is het gewenste waterpeil van het oppervlaktewater in rustige weersomstandigheden) worden ingesteld.