Het Lauwersmeer is een Natura 2000-gebied, een beschermd natuurgebied. Elke zes jaar stellen de provincies een beheerplan op voor het Lauwersmeer. Het Rijk stelt het beheerplan vast; de provincies Groningen en Fryslân voeren het uit. De provincies hebben samen besloten dat de provincie Groningen trekker is in dit project.

Riet nodig voor bescherming leefgebied watervogels

Een van de doelen van het Beheerplan Natura 2000 Lauwersmeer is het voorkomen dat het leefgebied voor beschermde vogelsoorten in het Lauwersmeer verdwijnt. Voor verschillende watervogels zoals de roerdomp en porseleinhoen is waterriet essentieel. Daarom is het belangrijk de rietkragen en open gebieden in het Lauwersmeer te houden.

Tijdelijk hogere waterstand bevordert mogelijk rietgroei

Tijdelijke verhoging van de waterstand op het Lauwersmeer helpt daar mogelijk bij. Een rietproef kan aantonen of tijdelijke verhoging van de waterstand in het voorjaar inderdaad helpt om de rietkragen te verstevigen. Tijdens de rietproef gaat het waterpeil 6 weken lang omhoog. Dat is in het voorjaar, omdat dan het riet begint te groeien. En dat gaat beter wanneer het peil schommelt tussen een lagere en een hogere waterstand. Het water staat dus niet 6 weken lang continu hoger. Het schommelt heen en weer.

Waterschap Noorderzijlvest beheert het water op het Lauwersmeer en het grootste deel van Groningen. Het Lauwersmeer is belangrijk voor de waterafvoer uit Groningen en de waterafvoer uit Friesland. Daarom overleggen Noorderzijlvest en Wetterskip Fryslân goed met elkaar hoeveel water er binnen komt op het Lauwersmeer. En hoeveel er op Lauwersoog weer uit kan en moet. De vaste afspraken staan in een waterakkoord. Beide waterschappen hebben ook afspraken gemaakt over hoe gewerkt moet worden tijdens de tijdelijke verhoging van de waterstand voor de proef.

Werkwijze rietproef

Waterschap Noorderzijlvest regelt ook tijdens de proef het waterbeheer. Op verzoek van de provincie en volgens de strikte voorwaarden uit de vergunning krijgt het gedeelte Nationaal Park van het Lauwersmeer in de proefperiode 6 weken lang een waterstand van maximaal 0,52 meter onder NAP bij normale weers- en spuiomstandigheden. Dat is in de periode tussen half februari en 1 april. Waterstanden kunnen in de periode van de rietproef net als anders schommelen, afhankelijk van onder andere weersomstandigheden en spuimogelijkheden. Het water staat dus niet 6 weken lang continu op het maximale niveau.

Wateroverlast door rietproef voorkomen

Wanneer de verwachting is dat er veel regen gaat vallen en er weinig spuimogelijkheden komen, dan laat waterschap Noorderzijlvest de waterstanden al van tevoren dalen om wateroverlast als gevolg van de rietproef te voorkomen. Wanneer er daarna weer genoeg water gespuid kan worden, kunnen de waterstanden weer oplopen naar maximaal 0,52 meter onder NAP.

Hoog water door weer en spuimogelijkheden

Door het hele jaar heen komen op het Lauwersmeer vaker waterstanden voor op het niveau van de rietproef of zelfs daarboven. Dat gebeurt wanneer er veel neerslag valt en de sluizen op Lauwersoog het vele water tijdelijk niet kunnen spuien door hoge waterstanden op zee. Het Lauwersmeer werkt dan als bergboezem. De mogelijkheid van waterberging is ook een van de redenen waarom het Lauwersmeer destijds is aangelegd.