De Onlanden krijgt nieuwe stuwen tegen wateroverlast
Deze week zijn de werkzaamheden gestart voor de uitbreiding van Waterberging De Onlanden. In opdracht van Waterschap Noorderzijlvest bouwt aannemer Oosterhuis twee nieuwe stuwen bij de Hooiweg. Ook wordt de bestaande Doolhofstuw bij het Peizerdiep aangepast. De werkzaamheden duren tot het voorjaar van 2026. Daarna volgen aanvullende maatregelen en natuurmaatregelen. De volledige uitbreiding is in 2027 gereed.
Len van Rosmalen, directeur watersystemen en waterveiligheid bij Waterschap Noorderzijlvest:
“We hebben samen met onze gebiedspartners een intensief traject doorlopen om tot dit punt te komen. Dankzij de samenwerking met andere overheden, adviseurs en natuurorganisaties kunnen we deze stap nu zetten. De Onlanden is een uniek gebied waar natuur en waterbeheer hand in hand gaan. Het is van groot belang dat beide functies in balans blijven. Door de capaciteit van de waterberging te vergroten van 7,5 naar 12,7 kubieke meter water, bouwen we aan een toekomst waarin we droge voeten houden én de natuur ruimte geven.”
Slim sturen van water
Aan de Hooiweg/Matsloot komen twee nieuwe stuwen: de Vischluststuw (noord) en de Rowolderstuw (zuid). In normale omstandigheden liggen deze stuwen plat, zodat het water vrij kan doorstromen. Bij hevige regenval worden ze omhoog gezet om tijdelijk water vast te houden.
De Doolhofstuw krijgt een nieuwe klep en wordt verhoogd, samen met de kades aan weerszijden.
Adrie Masteling, bedrijfsleider bij Oosterhuis: “We zijn begonnen met de Noordelijke stuw. Daarna gaan we verder met de zuidelijke en de Doolhofstuw. De werkzaamheden aan de stuwen zijn in het voorjaar van 2026 afgerond. Wij zijn blij met deze opdracht voor Noorderzijlvest. Eerder hebben we ook al meegewerkt aan De Onlanden. We voelen een nauwe verbondenheid, want in 2012 toen de waterberging bijna gereed was, hadden we hier veel wateroverlast. We hebben toen nog een nacht doorgewerkt om een kade te verlagen, zodat de waterberging vol kon lopen. We weten dus waarvoor we dit doen.”
Vervolgmaatregelen en aandacht voor natuur
Begin 2026 worden de kades in het waterbergingsgebied De Onlanden verhoogd. Tegelijkertijd nemen we aanvullende maatregelen zoals de bescherming van woningen. Ook worden er natuurmaatregelen gerealiseerd. Zo komen er vluchtheuvels voor dieren bij hoog water en wordt het gebied verrijkt met moerasnatuur, waar soorten als de roerdomp van profiteren.
Martijn Bakker, teamleider bij Staatsbosbeheer, licht toe: “Deze ingrepen maken de natuur weerbaarder en beter bestand tegen extreme weersomstandigheden. De samenwerkingspartners halen er nu het maximale uit voor water én natuur. Dat is belangrijk, want we werken samen aan een grotere, integrale opgave: waterbeschikbaarheid, waterkwaliteit en waterveiligheid. In De Onlanden moeten water en natuur één robuust systeem vormen.”
Waterschap Noorderzijlvest en natuurorganisaties hebben afgesproken dat er ook tijdens de bouw zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met de natuur. Grondwerkzaamheden vinden buiten het broedseizoen plaats. Daarnaast worden er rasters geplaatst om te voorkomen dat otters en andere dieren tijdens de werkzaamheden de Hooiweg oversteken.
Grotere waterberging door klimaatverandering
Door verandering van het klimaat krijgen we vaker te maken met extreme neerslag en is er meer ruimte nodig voor waterberging. Daarom vergroot Noorderzijlvest de capaciteit van waterberging De Onlanden van 7,5 naar 12,7 miljoen kubieke meter. Dit gebeurt binnen de bestaande kades. Begin 2026 is een deel van de uitbreiding al klaar. In 2027 is het hele project afgerond. Naar verwachting is de extra ruimte eens in de 25 jaar volledig nodig, en eens in de 10 jaar gedeeltelijk. Het opgevangen water wordt daarna gecontroleerd afgevoerd via het Lauwersmeer naar zee.
Onderdeel van Droge Voeten 2050
De uitbreiding van De Onlanden maakt deel uit van het programma Droge Voeten 2050, waarin de noordelijke provincies en waterschappen samenwerken aan oplossingen voor wateroverlast. Binnen dit programma worden onder andere gemalen aangepast, nieuwe waterbergingsgebieden aangelegd en kades en dijken verhoogd en versterkt.
Op de hoogte blijven van de werkzaamheden
Tijdens de projectvoorbereiding heeft Noorderzijlvest veel gesproken met inwoners van het gebied en met gebiedspartners. Via de omgevingsmanager zijn we ook tijdens de bouw van de werkzaamheden bereikbaar voor vragen. Geïnteresseerden kunnen via de website en nieuwsbrief Waterberging De Onlanden op de hoogte blijven over de voortgang van de werkzaamheden.
Werkzaamheden | Waterschap Noorderzijlvest
Uitbreiding waterberging De Onlanden | Waterschap Noorderzijlvest