Het Waddenfonds geeft toestemming voor de start van het project ‘Zoet op Zout’. Het project richt zich op de ontwikkeling van methoden en technieken waarmee agrariërs in het noorden van het land zich beter kunnen beschermen tegen de oprukkende verzilting.

Het ontstaan van dit project uit het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer biedt agrariërs daarmee kans om ook in de toekomst te kunnen blijven boeren.

Project Zoet op Zout

Door zeespiegelstijging en klimaatverandering neemt de verzilting in het noordelijk zeekleigebied toe en komt de beschikbaarheid van zoet water voor de landbouw onder druk. Zoet op Zout onderzoekt en test mogelijkheden voor de landbouw in het gebied om hiermee om te gaan. Het project bestaat uit verschillende deelprojecten: Boeren Meten Water, Regionaal Waterbeheer, Watercoöperaties, Zouttoleranties van reguliere gewassen, Antiverziltingsdrainage en ondergrondse opslag, en Economische en financiële haalbaarheid.

Zoet op Zout is een initiatief van boeren uit de Lauwersmeerregio, LTO Noord, Stichting Proefboerderijen Noordelijke Akkerbouw (SPNA), Agrarische Jongeren Fryslân en Groningen, The Potato Valley en Acacia Institute. Naast het Waddenfonds, dragen ook Waterschap Noorderzijlvest, de provincies Groningen en Friesland, de Versnellingsagenda Regio Noordoost-Fryslân, LTO Noord Fondsen,Wetterskip Fryslân, de Hagelunie, BO akkerbouw, DAW(Deltaplan Agrarisch Waterbeheer)-gelden en de deelnemende boeren bij aan de realisatie van het project.

Anti-verziltingsdrainage en ondergrondse opslag

Agrariërs hebben na drie droge jaren op rij een groeiende behoefte om zout water zoveel mogelijk buiten de deur te houden en zoet water juist vast te houden, bijvoorbeeld via anti-verziltingsdrainage en ondergrondse opslag. Binnen het Waddenfonds-project Spaarwater zijn deze maatregelen in het noordelijk zeekleigebied al eerder, op kleine schaal, toegepast en getest. Zoet op Zout biedt de mogelijkheid om de opgedane kennis en ervaring verder uit te breiden. Jouke Velstra, adviseur bij Acacia Institute: “Zoet op Zout geeft ons de kans om de effectiviteit van anti-verziltingsdrainage voor verschillende typen bodems in de Waddenregio te testen. Daarnaast biedt het project de mogelijkheid om de ondergrondse opslag van water verder te ontwikkelen en toe te passen. Ook in een moeilijke omgeving waar de hoeveelheid mangaan en ijzer in de bodem voor uitdagingen zorgt. Dat zijn uitdagingen die wij graag aangaan.”

Onderzoek zouttoleranties reguliere gewassen

De agrariërs in het Noord-Nederlandse kleigebied zoeken manieren om zich aan de toenemende verzilting(Is het geleidelijk toenemen van het zoutgehalte van bodem of water)aan te passen. Daarom onderzoekt SPNA wat de zouttolerantie is van reguliere gewassen in kleibodems. “Dat biedt de mogelijkheid om keuzes te maken tussen bijvoorbeeld aardappelrassen,” licht akkerbouwer en initiatiefneemster Aaltje Rispens toe. “Zonder de kennis die zo’n onderzoek oplevert, hebben we die keuze niet.”

Economisch perspectief in kaart

Technisch zijn er verschillende mogelijkheden om beter met verzilting om te gaan. De maatregelen moeten echter ook in financieel-economisch opzicht haalbaar en rendabel zijn. Het inzichtelijk maken van de maatregelen is ook onderdeel van Zoet op Zout. Zowel op het schaalniveau van de individuele agrariër, als op dat van de gehele regio. Vragen die daarbij aan de orde komen, zijn: wat motiveert een agrariër om op zijn stuk grond maatregelen te treffen, wat is de gevolg van verzilting op de regionale economie en welk (economisch) kansen bieden de verschillende maatregelen?

Toekomstig regionaal waterbeheer

De behoefte voor doorspoelen is er om agrariërs van water te voorzien voor beregening. Het watersysteem is ontworpen om water af te voeren, later is daar de functie van aanvoer en doorspoelen aan toegevoegd. Dit is vaak inefficiënt en gaat er veel zoet water verloren. Jouke Velstra: “Door een andere inrichting van het watersysteem moet het mogelijk zijn een polder zo in te richten dat je de zoetwatervoorziening van boeren zekers stelt en tegelijkertijd minder water nodig hebt.”