Grondwater in beeld met helikoptermetingen
14-07-2025
Waar zit zoet of zout grondwater in Noord-Nederland? En hoe diep liggen de beschermende kleilagen? Om dat te onderzoeken vliegt vanaf augustus een helikopter met een speciale meetring over delen van Groningen, Drenthe en Friesland. Dit gebeurt in het kader van het landelijke project FRESHEM-NL.
Verzilting
Door klimaatverandering en een stijgende zeespiegel neemt de verzilting van het grondwater toe, vooral in kustgebieden. FRESHEM-NL helpt om deze processen beter te begrijpen en om op basis van data en modellen duurzame maatregelen te kunnen nemen. Fresh betekent zoet in het Engels.
Wat wordt gemeten?
- De zout- en zoetwaterverdeling in het grondwater
- De ligging en dikte van kleilagen, die essentieel zijn voor bescherming van het grondwater tegen vervuiling.
Het onderzoek levert een driedimensionaal (3D) model op van de bodem met het zoutgehalte van het grondwater en de (diepte-)ligging van kleilagen.
Voor wie zijn de metingen van belang?
De resultaten zijn belangrijk voor waterbeheerders (die beleid maken rond waterkwaliteit), waterproducenten (drinkwater), natuurorganisaties (die kwetsbare ecosystemen willen beschermen tegen verzilting), provincies en agrariërs (die afhankelijk zijn van zoet water).
Hoe werken de helikoptermetingen?
Met behulp van een zogenoemd SkyTEM-systeem, een meetinstrument dat onder een helikopter hangt, worden elektromagnetische signalen gebruikt om de geleidbaarheid van de ondergrond tot wel 200 meter diep te meten. Deze techniek levert een driedimensionaal beeld op van de ondergrond.
De helikopter vliegt 60 tot 80 km per uur en verricht om de 10 tot 15 meter een meting. Zout water heeft een lage elektrische weerstand en zoet water een hoge. Zand heeft een hoge en klei een lage elektrische weerstand. De verschillen in elektrische weerstand, leveren een gedetailleerd dieptebeeld op van het zoete en zoute grondwater en de kleilagen.
Wanneer vinden de metingen plaats?
Er wordt gemeten van augustus 2025 tot en met januari 2026. Deze periode is uitgekozen om de overlast voor vogels en andere diersoorten te beperken. De metingen vinden alleen overdag plaats, in principe van maandag tot en met zaterdag. Bekijk het actuele overzicht van alle locaties en tijdstippen van de metingen. Dit is een globale planning die nog kan wijzigen door bijvoorbeeld weersomstandigheden.
Wat gebeurt er met de resultaten?
Door dit onderzoek weten we beter waar kleilagen zijn in de bodem. Ook weten we dan waar het grondwater zoet of zout is. Dit is vooral voor land- en tuinbouw heel belangrijk. Ook kunnen we beter bepalen waar grondwater zit dat kan worden gebruikt om drinkwater van te maken.
De uitkomsten van de metingen zijn naar verwachting in 2027 toegankelijk voor iedereen.
Meer weten over FRESHEM-NL?
Bekijk het webinar over de helikoptermetingen: Grondwater in beeld met helikoptermetingen (webinar) of bezoek de website van FRESHEM.
FRESHEM-NL is een landelijk samenwerkingsproject van zeven provincies, zeven waterschappen, vijf drinkwaterbedrijven en twee kennisinstituten. In Noord-Nederland werken de provincies Groningen, Fryslân en Drenthe samen met de waterschappen Hunze en Aa’s, Noorderzijlvest en Wetterskip Fryslân, en de drinkwaterbedrijven Waterbedrijf Groningen en Vitens.