Optimalisatie van De Onlanden
In het gebied De Onlanden zijn natuur en waterberging allebei belangrijk. Als er veel neerslag valt, kunnen we hier water opvangen. Daardoor hebben inwoners uit de omgeving zo min mogelijk last van het water. Doordat het klimaat verandert, verwachten we vaker en meer neerslag. Er moet daarom extra ruimte voor water komen.
De drie noordelijke provincies en drie noordelijke waterschappen hebben via het project ‘Droge Voeten 2050’ onderzocht welke maatregelen we moeten nemen om wateroverlast tot 2050 te kunnen tegengaan. Het project ‘Optimalisatie van De Onlanden’ is onderdeel hiervan.
Ontwerp-projectbesluit
Het ontwerp-projectbesluit voor extra waterberging in De Onlanden lag ter inzage van 19 december 2024 t/m 30 januari 2025. Inmiddels is het niet meer mogelijk zienswijzen in te dienen.
Documenten inzien
Bekijk de stukken online (het ontwerp-projectbesluit, inclusief de milieueffectrapportage en bijbehorende onderzoeken)TAM-projectbesluit Onlanden - Regels op de kaart - Omgevingswet - Regels op de kaart - Omgevingsloket
Wat gebeurt er met de zienswijzen?
Alle ingediende zienswijzen worden door Provincie Drenthe verzameld en beantwoord in een zienswijzennota. Deze wordt betrokken bij de definitieve besluitvorming door Gedeputeerde Staten. Naar verwachting worden de zienswijzen voor de zomer beantwoord.
Extra ruimte waterberging in De Onlanden
Waterschap Noorderzijlvest wil extra waterberging in De Onlanden realiseren. In maart 2022 startte de provincie Drenthe op verzoek van het waterschap hiervoor de procedure. In De Onlanden wordt bij heftige neerslag nu ook al water opgevangen. Klimaatscenario’s voorspellen steeds vaker periodes met hevige en langdurige regenval. Daarmee is extra ruimte voor waterberging nodig in dit natuurgebied.
Waterberging en natuurgebied
De Onlanden is een waterberging en natuurgebied in één. De opvangcapaciteit wordt uitgebreid van 7,5 naar 12,7 miljoen kubieke meter water.
- Wat zijn de consequenties van de extra waterberging in het gebied?
- Hoe wordt rekening gehouden met de natuur?
Video's De Onlanden
Natuur beschermen en extra water opvangen
Boswachters Kees van Son van Staatsbosbeheer en Bart Zwiers van Natuurmonumenten vertellen over de balans tussen water en natuur. Marieke van Leeuwen van waterschap Noorderzijlvest laat zien hoe er 5,2 miljoen kuub extra water geborgen kan worden.
Natuur beschermen en extra water opvangen in De Onlanden | ROEG! Uitzending - YouTube
Hoe blijven we boven water?
Nederlanders staan internationaal bekend om hun strijd tegen het water, een strijd die met de dijken, duinen en droogleggingen gewonnen leek te zijn. Maar met een stijgende zeespiegel en veranderend klimaat loopt bijna twee derde van Nederland opnieuw het risico om te overstromen. Hoe blijven we boven water? Menno Bentveld ziet hoe de natuur kan worden ingezet om droge voeten te houden. In veel gebieden gebeurt dat al. Van de Groningse Onlanden tot de Brabantse Biesbosch profiteren onder andere zeearenden, grote zaagbekken en ook de mens van deze natte gebieden.
Video fragment: Nog meer water kwijt in natuurgebied de Onlanden
De Onlanden zijn aangelegd met een dubbel doel, als waterberging en natuurgebied. En dat was nodig hier, want de stad Groningen ligt eigenlijk als een ‘afvoerputje’ in het land. Dat hebben we als mens zelf gedaan. Boven water Afl. 2 14 apr (vanaf 19:38 fragment: Nog meer water kwijt in natuurgebied de Onlanden)
Plangebied en maatregelenkaart
Welke maatregelen zijn nodig om in de toekomst tijdelijk extra water te bergen in De Onlanden? Zodat bij extreme weersituaties wateroverlast voorkomen kan worden? Dat hebben we in kaart gebracht.
Tekst en uitleg bij de infographic De Onlanden.pdf
De milieueffectrapportage
De milieueffectrapportage (m.e.r.) brengt de milieugevolgen in beeld van het plan voor extra waterberging in De Onlanden. Zo kunnen de milieueffecten meegenomen worden in de afwegingen om tot goede keuzes en een besluit te komen. De milieugevolgen staan beschreven in het milieueffectrapport (MER).
Reikwijdte milieueffectrapportage
In november 2022 is de reikwijdte voor de milieueffectrapportage vastgesteld (Advies over reikwijdte en detailniveau van het milieueffectrapport 31 mei 2022 kun je vinden op deze pagina onder het kopje DOCUMENTEN).
Vanaf dat moment zijn de onderzoeken gestart waarmee de beoordeling van de drie alternatieven is uitgevoerd. Dit 1e deel van de milieueffectrapportage (Deel A) levert de ‘Hooiwegvariant’ op als voorkeursalternatief.
Het milieueffectrapport is verder uitgewerkt voor het gekozen voorkeursalternatief en in 2024 gepubliceerd. Een samenvatting van deel A van de milieueffectrapportage te lezen (Adviesmemo vaststelling voorkeursalternatief optimalisatie Onlanden kun je vinden op deze pagina onder het kopje DOCUMENTEN).
Planning
Met de vaststelling van de ‘Hooiwegvariant’ is dit voorkeursalternatief verder onderzocht en uitgewerkt in deel B van de milieueffectrapportage. Het milieueffectrapport is in december 2024 en januari 2025 ter inzage gelegd. De planning staat in het Processchema (Processchema kun je vinden op deze pagina onder het kopje DOCUMENTEN).
Ben je geïnteresseerd in het milieueffectrapport, neem dan contact op via optimalisatieonlanden@noorderzijlvest.nl.
Verschil m.e.r. en MER
Wat is het verschil tussen m.e.r. en MER? Een milieueffectrapportage (m.e.r.) brengt de milieueffecten van een plan of project in beeld. De verwachte gevolgen worden beschreven in een milieueffectrapport (MER). Zo kan de overheid de milieueffecten meenemen bij haar besluit over het plan of project.
Kort gezegd: m.e.r. gaat over het proces en MER is het document. (Bron: www.commissiemer.nl)
Wat moet er gebeuren - maatregelen
- Verlegging van de begrenzing naar de Hooiweg , hierdoor is er geen nieuwe kade nodig langs het Leekstermeer. En wordt de rust in dit natuurgebied niet verstoord;
- Inzet waterberging tot +0,18 m NAP in plaats van +0,15 m NAP bij piekbelasting. (Door verkleining van het plangebied, neemt het maximale waterpeil met 3 centimeter toe);
- Het plaatsen van twee nieuwe stuwen aan de Hooiweg en het aanpassen van een bestaande stuw. De vaste drempels bij het Leekstermeer blijven bestaan;
- Plagwerkzaamheden en het verbreden van sloten voor de ontwikkeling van moerasnatuur dat goed is voor vogelsoorten, o.a. de roerdomp;
- Het vergroten van het peilvak -0,50 m NAP, waardoor er meer vernatting ontstaat, goed voor planten en dieren die in dit moeras leven;
- Vluchtheuvels aanleggen ten behoeve van verschillende diersoorten;
- Het dempen van sloten voor het verhogen van de grondwaterstanden en kwelwater.
Hierboven staat de belangrijkste maatregelen van de 'Hooiwegvariant'. De uitwerking vindt plaats in de planuitwerkingsfase.
Waarom extra waterberging
Video extra Waterberging in De Onlanden
Het gebied De Onlanden (zie kaart Algemene overzichtskaart plangebied.pdf), op de grens van Groningen en Drenthe, is in de periode 2007 -2012 ingericht voor de berging van water in combinatie met natuur. Door de aanleg van De Onlanden is een robuuste klimaatbuffer ontstaan die er mede voor zorgt dat de regio droge voeten houdt. In februari 2022 is er veel water opgevangen in De Onlanden nadat er heel veel neerslag gevallen was. Toen is het nut van het waterberging weer duidelijk geworden (zie Kaart de Onlanden met foto's hoogwatersituatie februari 2022.jpg).
Klimaatscenario’s voorspellen steeds vaker hevige en langdurige regenval. Daarom is meer ruimte voor water nodig. Er kan nu 7,5 miljoen kuub water in De Onlanden opgevangen worden. De plannen voor de extra waterberging biedt nog eens ruimte aan 5,2 miljoen kuub water. Hierdoor kan er bij extreme situaties tijdelijk (een aantal dagen) meer water opgevangen worden, voordat het naar zee wordt afgevoerd. Daarbij zijn de meest kwetsbare gebieden als laatste aan de beurt om extra water op te vangen. In 2025 moet het gebied klaar zijn om extra water te bergen.
Het beekdal in de toekomst
De betrokken partijen hebben afgesproken om samen aan een plan van aanpak voor het beekdal te werken, zodat waterberging zich op de langere termijn niet alleen beperkt tot De Onlanden. Het waterschap neemt daarvoor het initiatief. De klimaatvoorspellingen laten namelijk zien dat ook voor de langere termijn meer ruimte voor het water nodig is. Ook andere maatschappelijke vraagstukken zoals droogte, ontwikkelingen in de natuur en de landbouw vragen om een bredere, integrale kijk op het beekdalgebied.
Betrokken partijen
Initiatiefnemer Waterschap Noorderzijlvest en bevoegd gezag Provincie Drenthe werken bij de realisatie van extra waterberging in De Onlanden samen met Provincie Groningen en de gemeenten Tynaarlo en Noordenveld. Ook de terreinbeheerders Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en Stichting Het Drentse Landschap praten mee.
De besturen van deze partijen besloten in 2021 tot het verder uitwerken van de realisatie van de waterberging binnen de grenzen van De Onlanden, met aandacht voor de kwetsbare natuur. Dat gebeurde nadat duidelijk werd dat alternatieven buiten de grenzen van de Onlanden op de korte termijn niet haalbaar zijn. Ook voor de langere termijn blijven de betrokken partijen met elkaar in gesprek. Er komt een toekomstvisie op het watersysteem buiten De Onlanden, waarin ook andere thema’s als landbouwtransitie en natuurdoelen worden meegenomen.
Inundatiekaart De Onlanden met waterdiepte
De Onlanden als klimaatbuffer
De Onlanden is een mooi voorbeeld van een natuurlijke klimaatbuffer. Natuurlijke klimaatbuffers zijn gebieden die helpen om de gevolgen van klimaatverandering aan te kunnen. Het gebied heeft niet alleen een functie voor de natuur en recreatie, maar is ook ingericht als waterberging.
Vragen
Als je vragen hebt over het project kun je contact opnemen via:
- e-mail: optimalisatieonlanden@noorderzijlvest.nl
- Marina van Nimwegen (omgevingsmanager, tel: 06-46609805)