In het gebied De Onlanden zijn natuur en waterberging allebei belangrijk. Als er veel neerslag valt, kunnen we hier water opvangen. Daardoor hebben inwoners uit de omgeving zo min mogelijk last van het water. Doordat het klimaat verandert, verwachten we vaker en meer neerslag. Er moet daarom extra ruimte voor water komen.

De drie noordelijke provincies en drie noordelijke waterschappen hebben via het project ‘Droge Voeten 2050’ onderzocht welke maatregelen we moeten nemen om wateroverlast tot 2050 te kunnen tegengaan. Het project ‘Optimalisatie van De Onlanden’ is onderdeel hiervan.

Inloopavond 7 december - Voorkeursalternatief extra waterberging De Onlanden

Waterschap Noorderzijlvest organiseert een inloopbijeenkomst over het plan. We geven meer informatie over het plan en je kunt vragen stellen. De koffie en thee staan klaar. Je bent van harte welkom!

Datum: donderdag 7 december 2023
Tijd 16:30 - 20:00 uur
Locatie: ‘Bij Boon’, Hoofdstraat 12 in Peize

Je kunt zonder afspraak binnenlopen tussen 16.30 uur en 20.00 uur.

Extra ruimte waterberging in De Onlanden

Waterschap Noorderzijlvest wil extra waterberging in De Onlanden realiseren. In maart 2022 startte de provincie Drenthe op verzoek van het waterschap hiervoor de procedure. In De Onlanden wordt bij heftige neerslag nu ook al water opgevangen. Klimaatscenario’s voorspellen steeds vaker periodes met hevige en langdurige regenval. Daarmee is extra ruimte voor waterberging nodig in dit natuurgebied.

Waterberging en natuurgebied

De Onlanden is een waterberging en natuurgebied in één. De opvangcapaciteit wordt uitgebreid van 7,5 naar 12,7 miljoen kubieke meter water.

  • Wat zijn de consequenties van de extra waterberging in het gebied?
  • Hoe wordt rekening gehouden met de natuur?

Boswachters Kees van Son van Staatsbosbeheer en Bart Zwiers van Natuurmonumenten vertellen over de balans tussen water en natuur. Marieke van Leeuwen van waterschap Noorderzijlvest laat zien hoe er 5,2 miljoen kuub extra water geborgen kan worden.

Natuur beschermen en extra water opvangen in De Onlanden | ROEG! Uitzending - YouTube
 

Vaststelling ‘Hooiwegvariant’ als voorkeursalternatief 

Vaststelling besluit

Op 7 november 2023 hebben Gedeputeerde Staten van Drenthe bepaald welke variant van het plan uitgewerkt kan worden. De officiële bekendmaking: Kennisgeving vaststelling voorkeursalternatief voor Optimalisatie waterberging De Onlanden Provinciaal blad 2023, 13161 | Overheid.nl > Officiële bekendmakingen(externe link).

Stap verder in het proces

Daarmee zijn we weer een stap verder in het proces. Er lagen drie varianten op tafel. De afgelopen maanden is onderzocht welke van de drie varianten het meest bijdraagt aan de beide functies van het gebied; waterveiligheid en natuur. Dit is de ‘Hooiwegvariant’ geworden. We noemen dit het voorkeursalternatief.
Bij de Hooiwegvariant komt de extra waterberging binnen de bestaande kades van De Onlanden. Kades en stuwen moeten hiervoor worden aangepast. En daarbij worden er extra maatregelen genomen om de natuurwaarden te behouden en te versterken. Het gebied tussen de Hooiweg en het Leekstermeer, wordt vanwege de natuurwaarden niet gebruikt voor extra waterberging. Deze variant is tijdens het participatieproces met inbreng van de omgeving bedacht. De betrokken overheden en terreinbeherende organisaties kunnen zich ook goed vinden in het plan. 

Het voorkeursalternatief

De ‘Hooiwegvariant’ komt ook als beste keuze naar voren uit het milieueffectrapport Optimalisatie De Onlanden. Er zijn verschillende onderzoeken gedaan, onder andere naar archeologie, hydrologie en natuur. Op basis van de uitkomsten van de onderzoeken, zijn milieueffecten van de plannen beoordeeld in het milieueffectrapport.  

Dit voorkeursalternatief is niet alleen goed voor de waterveiligheid, het laat ook een belangrijk deel van het natuurgebied met rust en draagt bij aan het behalen van bepaalde natuurdoelen in dit gebied. Bovendien vraagt de ‘Hooiwegvariant’ de laagste investeringskosten in vergelijking tot de andere alternatieven.

De milieueffectrapportage

De milieueffectrapportage (m.e.r.) brengt de milieugevolgen in beeld van het plan voor extra waterberging in De Onlanden. Zo kunnen de milieueffecten meegenomen worden in de afwegingen om tot goede keuzes en een besluit te komen. De milieugevolgen staan beschreven in het milieueffectrapport (MER).

Reikwijdte milieueffectrapportage

In november 2022 is de reikwijdte voor de milieueffectrapportage vastgesteld (Advies over reikwijdte en detailniveau van het milieueffectrapport 31 mei 2022 kun je vinden op deze pagina onder het kopje DOCUMENTEN).
Vanaf dat moment zijn de onderzoeken gestart waarmee de beoordeling van de drie alternatieven is uitgevoerd. Dit 1e deel van de milieueffectrapportage (Deel A) levert de ‘Hooiwegvariant’ op als voorkeursalternatief. 

Het milieueffectrapport is nog niet gepubliceerd. Dit gebeurt in de loop van 2024, nadat het rapport verder uitgewerkt is voor het gekozen voorkeursalternatief. Wel is een samenvatting van deel A van de milieueffectrapportage te lezen (Adviesmemo vaststelling voorkeursalternatief optimalisatie Onlanden kun je vinden op deze pagina onder het kopje DOCUMENTEN).

Planning

Met de vaststelling van de ‘Hooiwegvariant’ wordt dit voorkeursalternatief verder onderzocht en uitgewerkt in deel B van de milieueffectrapportage. In 2024 wordt het milieueffectrapport ter inzage gelegd. De planning staat in het Processchema (Processchema kun je vinden op deze pagina onder het kopje DOCUMENTEN).
Ben je geïnteresseerd in het milieueffectrapport, neem dan contact op via optimalisatieonlanden@noorderzijlvest.nl.

Verschil m.e.r. en MER

Wat is het verschil tussen m.e.r. en MER? Een milieueffectrapportage (m.e.r.) brengt de milieueffecten van een plan of project in beeld. De verwachte gevolgen worden beschreven in een milieueffectrapport (MER). Zo kan de overheid de milieueffecten meenemen bij haar besluit over het plan of project.

Kort gezegd: m.e.r. gaat over het proces en MER is het document. (Bron: www.commissiemer.nl(externe link))

Wat moet er gebeuren - maatregelen

  • Verlegging van de begrenzing naar de Hooiweg , hierdoor is er geen nieuwe kade nodig langs het Leekstermeer. En wordt de rust in dit natuurgebied niet verstoord; 
  • Inzet waterberging tot +0,18 m NAP in plaats van +0,15 m NAP bij piekbelasting. (Door verkleining van het plangebied, neemt het maximale waterpeil met 3 centimeter toe);
  • Het plaatsen van twee nieuwe stuwen aan de Hooiweg en het aanpassen van een bestaande stuw. De vaste drempels bij het Leekstermeer blijven bestaan;
  • Plagwerkzaamheden en het verbreden van sloten voor de ontwikkeling van moerasnatuur dat goed is voor vogelsoorten, o.a. de roerdomp;
  • Het vergroten van het peilvak -0,50 m NAP, waardoor er meer vernatting ontstaat, goed  voor planten en dieren die in dit moeras leven;  
  • Vluchtheuvels aanleggen ten behoeve van verschillende diersoorten; 
  • Het dempen van sloten voor het verhogen van de grondwaterstanden en kwelwater.

Hierboven staat de belangrijkste maatregelen van de 'Hooiwegvariant'. De uitwerking vindt plaats in de planuitwerkingsfase.

Waarom extra waterberging

Video extra Waterberging in De Onlanden

 

Het gebied De Onlanden (zie kaart Algemene overzichtskaart plangebied.pdflink naar pdf bestand), op de grens van Groningen en Drenthe, is in de periode 2007 -2012 ingericht voor de berging van water in combinatie met natuur. Door de aanleg van De Onlanden is een robuuste klimaatbuffer ontstaan die er mede voor zorgt dat de regio droge voeten houdt. In februari 2022 is er veel water opgevangen in De Onlanden nadat er heel veel neerslag gevallen was. Toen is het nut van het waterberging weer duidelijk geworden (zie Kaart de Onlanden met foto's hoogwatersituatie februari 2022.jpg).

Klimaatscenario’s voorspellen steeds vaker hevige en langdurige regenval. Daarom is meer ruimte voor water nodig. Er kan nu 7,5 miljoen kuub water in De Onlanden opgevangen worden. De plannen voor de extra waterberging biedt nog eens ruimte aan 5,2 miljoen kuub water. Hierdoor kan er bij extreme situaties tijdelijk (een aantal dagen) meer water opgevangen worden, voordat het naar zee wordt afgevoerd. Daarbij zijn de meest kwetsbare gebieden als laatste aan de beurt om extra water op te vangen. In 2025 moet het gebied klaar zijn om extra water te bergen.  

Het beekdal in de toekomst

De betrokken partijen hebben afgesproken om samen aan een plan van aanpak voor het beekdal te werken, zodat waterberging zich op de langere termijn niet alleen beperkt tot De Onlanden. Het waterschap neemt daarvoor het initiatief. De klimaatvoorspellingen laten namelijk zien dat ook voor de langere termijn meer ruimte voor het water nodig is. Ook andere maatschappelijke vraagstukken zoals droogte, ontwikkelingen in de natuur en de landbouw vragen om een bredere, integrale kijk op het beekdalgebied.

Betrokken partijen

Initiatiefnemer Waterschap Noorderzijlvest en bevoegd gezag Provincie Drenthe werken bij de realisatie van extra waterberging in De Onlanden samen met Provincie Groningen en de gemeenten Tynaarlo en Noordenveld. Ook de terreinbeheerders Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten en Stichting Het Drentse Landschap praten mee.

De besturen van deze partijen besloten in 2021 tot het verder uitwerken van de realisatie van de waterberging binnen de grenzen van De Onlanden, met aandacht voor de kwetsbare natuur. Dat gebeurde nadat duidelijk werd dat alternatieven buiten de grenzen van de Onlanden op de korte termijn niet haalbaar zijn. Ook voor de langere termijn blijven de betrokken partijen met elkaar in gesprek. Er komt een toekomstvisie op het watersysteem buiten De Onlanden, waarin ook andere thema’s als landbouwtransitie en natuurdoelen worden meegenomen. 

Nieuwsbrief

Optimalisatie De Onlanden is een nieuwsbrief van Waterschap Noorderzijlvest over het optimaliseren van waterberging De Onlanden in aanpassing op klimaatverandering. In de nieuwsbrief houden we je op de hoogte van de stappen in de procedure.

Wanneer je om een of andere reden de nieuwsbrieven niet kunt lezen of als je vragen hebt stuur een e-mail naar optimalisatieonlanden@noorderzijlvest.nl

Aanmelden voor de nieuwsbrief?

Aanmelden voor de nieuwsbrief Optimalisatie De Onlanden kan door een e-mail te sturen naar optimalisatieonlanden@noorderzijlvest.nl.

Documenten

Wanneer je de documenten om een of andere reden niet kunt lezen of als je vragen hebt stuur een e-mail naar optimalisatieonlanden@noorderzijlvest.nl

Vraag en antwoorden

Overige documenten project

De Onlanden als klimaatbuffer

De Onlanden is een mooi voorbeeld van een natuurlijke klimaatbuffer. Natuurlijke klimaatbuffers zijn gebieden die helpen om de gevolgen van klimaatverandering aan te kunnen. Het gebied heeft niet alleen een functie voor de natuur en recreatie, maar is ook ingericht als waterberging.

Vragen

Als je vragen hebt over het project kun je contact opnemen via:

Heb je gevonden wat je zocht?