Programma Gouden Gronden

In het programma Gouden Gronden werken het waterschap Noorderzijlvest, de provincie Groningen en de landbouw samen aan een beter bodembeheer. Doel daarvan is onder andere een betere waterkwaliteit en minder verdroging. We werken daaraan met gebiedsgerichte projecten, voorlichting en onderzoek. Uiteindelijk hebben zowel de boeren als het waterschap hier baat bij.

Met Gouden Gronden geven we invulling aan het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer en het Icoonprogramma Bodem van de AgroAgenda Noord-Nederland.

Samenwerking en organisatie

Het programma Gouden Gronden is een samenwerking van:

  • Provincie Groningen
  • Vereniging van biologische boeren in het waddengebied (Biowad)
  • Collectief Groningen West (CGW)
  • Collectief Midden Groningen (CMG)
  • Agrarische Natuurvereniging Wierde & Dijk
  • Waterschap Noorderzijlvest

Deze partijen vormen een projectgroep die verantwoordelijk is voor de uitvoering van het programma.

De projectgroep

  • De projectgroep legt jaarlijks verantwoording af aan de besturen van de deelnemende partijen.
  • De projectgroep wordt ondersteund door een programmamanager.
Projectgroep Gouden Gronden
NaamemailadresOrganisatie
Niels Tienstra   n.tienstra@noorderzijlvest.nlNoorderzijlvest
Jannes Schenkelj.schenkel@noorderzijlvest.nlNoorderzijlvest
Berber de Jongberber.dejong@noorderzijlvest.nlNoorderzijlvest
Alfred Huindera.b.huinder@provinciegroningen.nl    Provincie Groningen
Kees van de Venc.l.m.vande.ven@provinciegroningen.nlProvincie Groningen
Nynke de Jongn.de.jong@provinciegroningen.nlProvincie Groningen
Wridzer Bakkerinfo@bakkerbio.nlBiowad
Gert-Jan Stoetengjstoeten@collectiefgroningenwest.nlCollectief Groningen West (CGW)
Geert Bosbos-schutter@online.nlWierde & Dijk
Koos Koopkooskoop@hotmail.nlCollectief Midden Groningen (CMG)
René Elsendoornrene.elsendoorn@totenmet.orgTot en met Projecten
Astrid Brands (secr.)a.w.brands@provinciegroningen.nlProvincie Groningen

Doelstelling en maatregelen

Het programma Gouden Gronden bevordert een duurzaam gebruik van de bodem voor de landbouw en het waterbeheer.

Doelstelling

Met Gouden Gronden zorgen we ervoor dat de landbouw de kennis over goed bodembeheer gaat gebruiken. We richten ons op grootschalige toepassing van technieken en maatregelen die kunnen bijdragen aan het verbeteren van de bodemstructuur. Zo versterken we het watersysteem en maken we de landbouw duurzamer en rendabeler.

  • Belangrijke problemen die we zo willen oplossen zijn: verzilting, vervuiling, verdroging en wateroverlast.

Maatregelen

Om het watersysteem te versterken en de landbouw duurzamer en rendabeler te maken treffen de samenwerkende partijen een aantal maatregelen:

  • We maken de landbouw minder afhankelijk van de aanvoer van zoet water. Dat kan door de zoetwaterbuffer in de bodem te vergroten, en door meer droogteresistente rassen of gewassen te telen.
  • We voorkomen wateroverlast door de bodem beter waterdoorlatend te maken en de berging van water in de bodem te vergroten.
  • We laten minder nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen naar het oppervlaktewater afspoelen. Dat kan door verhoging van het organische stofgehalte, vergroting van de infiltratiecapaciteit en beperking van de hoeveelheden gebruikte middelen.
  • We verhogen de landbouwkundige opbrengst. Daarbij kijken we naar de mogelijkheden van kostenreductie door minder gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken en de inzet van gewassen en rassen die beter zijn aangepast aan het toekomstige klimaat.
  • We vergroten de biodiversiteit van de bodem. Bijvoorbeeld door af te zien van grondontsmetting en intensieve bodembewerking. Daardoor kan de landbouw weer profiteren van het leven in de bodem.

Oefenlab Water

Oefenlab Water is een demonstratieterrein van Gouden Gronden waar je leert hoe je metingen kunt doen over de kwaliteit van het grondwater, verdroging of verzilting.

Wat is het probleem?

Voor een boer is het niet gemakkelijk de kwaliteit van het grondwater of de hoeveelheid bodemvocht op zijn perceel te meten. Als hij deze informatie wel heeft, ziet hij wat de invloed van zijn beheer op het vochtgehalte in zijn perceel of het water in de sloot is. Zo kan hij verdroging en verzilting beter voorkomen.

Hoe pakken we het aan?

Op een voorbeeldperceel op de proefboerderij Kollumerwaard plaatsen we verschillende permanente en tijdelijke meetopstellingen. Groepen boeren kunnen hier praktijkervaring opdoen met het meten van bijvoorbeeld grondwaterstand, bodemvocht en waterkwaliteit. Daarnaast leren ze wat ze met de meetgegevens op hun eigen bedrijf kunnen doen.

Hoe kun je meedoen?

Als jouw bedrijf binnen het projectgebied ligt, kun je contact opnemen met het secretariaat van Gouden Gronden. Dan bespreken we samen de mogelijkheden. goudengronden@noorderzijlvest.nl

Spaarbodem

Verzilting is een probleem voor de landbouw. Maar de bodem zelf kan er een bijdrage aan leveren. De bodem is onze spaarpot voor zoet water. Vandaar de naam Spaarbodem.

Spaarbodem is een project van het Gouden Gronden programma en maakt ook deel uit van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). In het kader van DAW, werken waterschappen, LTO Noord en andere partners nauw samen aan de verbetering van de waterkwaliteit en de waterhuishouding in Nederland. Het project Spaarbodem richt zich op akkerbouwers in het beheergebied van Waterschap Noorderzijlvest, in de provincie Groningen. Spaarbodem wordt gefinancierd door Waterschap Noorderzijlvest, Provincie Groningen en DAW.

Inzicht in belang goed bodembeheer

Veel akkerbouwers in het beheergebied van Waterschap Noorderzijlvest (provincie Groningen) zijn zich bewust van de algemene problematiek. Het belang van goed bodembeheer voor de waterkwaliteit en -kwantiteit in de omgeving én voor de eigen perceelopbrengst is echter nog vaak onderbelicht. Door bodemdaling, ontwikkelingen in de landbouw, klimaatverandering en verzilting komt bodembeheer onder druk te staan. Een gevolg hiervan is dat de waterkwaliteit achteruit gaat. Verbetering van de bodemstructuur en het bodembeheer is van groot belang om ervoor te zorgen dat de waterkwaliteit verbetert. Een goede bodemstructuur houdt water langer vast. Dit voorkomt afspoeling van gewasbeschermingsmiddelen en onderdrukt de tot verzilting leidende zoute kwel.

Win-winsituatie

Bij Spaarbodem staat voorlichting, kennisoverdracht en advisering centraal, zowel groepsgewijs als individueel. De voorlichting en advisering zijn erop gericht om de gewenste situatie te bereiken: een betere bodemstructuur, een betere infiltratie en het tegengaan van verzilting. Op die manier ontstaat een win-winsituatie. Als akkerbouwer krijg je inzicht in bodembeheer en daaraan gekoppelde maatregelen. Worden die maatregelen op de juiste wijze uitgevoerd, dan is waterbeheerder Noorderzijlvest daar ook mee geholpen!

Hoe werkt het project Spaarbodem?

Aan het project Spaarbodem kunnen 60 agrariërs meedoen, verdeeld over vier themagroepen. De thema’s vormen ‘kapstokken’ waarbinnen concrete acties op het perceel worden uitgediept:

  • Organische stof (structuurverbetering, bodemleven voeden, weerbaarheid, vastleggen koolstof)
  • Bodemverdichting en bodemstructuur (onder andere verbetering capillaire werking).
  • Jaarrond groenbeteelde percelen/bouwplan (onder andere bescherming tegen uitdroging, verstuiving, afspoeling).
  • Niet-kerende grondbewerking (onder andere natuurlijke processen in bodem, structuurverbetering).

In een themagroep werk je met 15 collega-ondernemers samen aan het uitvoeren van de aan het thema gekoppelde bodemverbeterende maatregelen. Per themagroep wordt één demobedrijf aangewezen waar één of meerdere maatregelen worden uitgevoerd, onder begeleiding van externe deskundigen. Daarnaast gaan de overige deelnemende bedrijven uit de groep ook zélf aan de slag met geselecteerde maatregelen. Met de kennis en ervaring die je in het project opdoet, vervul je een ambassadeursrol waarmee je andere ondernemers kunt inspireren.

Verbeter je grond en daarmee de opbrengst van je perceel!

Ook een bijdrage leveren aan beter bodembeheer? Dan is Spaarbodem iets voor jou. Meer informatie www.projectenltonoord.nl/spaarbodem.

Hoe kan je meedoen?

Je kan meedoen als jouw bedrijf binnen het projectgebied valt en op de noordelijke kleigrond ligt. Neem contact op met het secretariaat van Gouden Gronden als je wilt meedoen. Dan bespreken we samen de mogelijkheden. Stuur een e-mail naar goudengronden@noorderzijlvest.nl.

Het project Spaarbodem loopt tot eind 2022.

TRIJNTJE

Gouden Gronden heeft binnen de DAW-regeling (Deltaplan Agrarisch Waterbeheer) een app laten ontwikkelen waarmee de landbouw beter toegang krijgt tot bodemkundige kennis.

Wat is het probleem?

Voor een goed bodembeheer moet je in je bedrijfsplan met heel veel dingen rekening houden. Het is vaak lastig om voor elke situatie de benodigde informatie beschikbaar te krijgen, zodat je de juiste keuze kunt maken.

Hoe pakken we het aan?

App TRIJNTJE

De applicatie is een online beschikbare web-tool voor inzicht in watervasthoudend vermogen op perceelsniveau. Op basis van kaartmateriaal en online data berekent de app een bodemscore: goed-matig-slecht. Via de app is meer informatie te krijgen over het perceel en de factoren organische stof, infiltratie, afwatering en ondergrondverdichting. Door verschillende maatregelen te treffen beïnvloed je deze factoren en past de bodemscore zich aan. Via een keuzemenu kun je als boer de informatie raadplegen en aangeven wat je met het perceel wilt. De app laat zien welke maatregelen mogelijk zijn. En ook welke effecten elke maatregel heeft op de bodem, op de opbrengst en op het watersysteem. De app gebruikt daarbij rekenmodellen van Wageningen Universiteit. We maken eerst een testversie voor enkele grondsoorten. Als dit prototype voldoet, wordt de app verder ingevuld, zodat hij voor alle gronden binnen ons projectgebied te gebruiken is.

Vanwaar de naam?

De app zet de gewenste informatie op een rijtje, als een soort van ‘treintje’. Daar maakten we voor de persoonlijke noot Trijntje van. Dus heb je een vraag over uw bodem? Vraag het aan TRIJNTJE!

Wat is de planning?

De app TRIJNTJE is gebouwd binnen de projectperiode 2018 - 2021.

Uitvoering

Zelf aan de slag met TRIJNTJE! De flyer en de handleiding vind je op de website SPNA: De onderzoeksinstelling voor de akkerbouw op Noordelijke klei - SPNA

Hoe kun je meedoen?

Ligt jouw bedrijf binnen het projectgebied dan kun je contact opnemen met het secretariaat van Gouden Gronden. Dan bespreken we samen de mogelijkheden. goudengronden@noorderzijlvest.nl

Weide en Water

Gouden Gronden richt zich op akkerbouwgebieden en op graslanden. In het project Weide en Water gaan we na welke maatregelen in graslandgebieden kunnen worden uitgevoerd.

Wat is het probleem?

Op veel veebedrijven is de bodemstructuur en de waterhuishouding van het grasland niet optimaal. Dit leidt tot lagere opbrengsten en een slechte waterkwaliteit.

Hoe pakken we het aan?

In 2016 zijn we begonnen met het deelproject Boeren met Hart voor Water. Ter voorbereiding op Weide en Water, inventariseren we in dit deelproject welke maatregelen binnen een goede bedrijfsvoering mogelijk zijn om de bodemstructuur en de waterhuishouding te verbeteren. In het project Weide en Water benaderen we vervolgens de boeren met voorlichting en gebiedsgerichte bijeenkomsten. Samen met de boeren die willen meedoen, bepalen we welke maatregelen het beste werken. Gezamenlijk gaan we na hoe we de maatregelen uit kunnen voeren.

Wat is de planning?

We maken eerst een projectplan. Direct na openstelling van de subsidieregeling waaronder dit project valt, wordt opengesteld, wordt het projectplan ingediend. Na goedkeuring van het plan kan het project beginnen. Op zijn vroegst in het voorjaar van 2018.

Uitvoering

  • 2018 – 2021

Hoe kun je meedoen?

Als jouw grasland binnen het projectgebied ligt, dan kun je contact opnemen met het secretariaat van Gouden Gronden. Dan bespreken we samen de mogelijkheden. Je kunt mailen naar goudengronden@noorderzijlvest.nl

Projectgebied op de kaart Gouden Gronden

Projectgebied gouden gronden

Gouden Gronden richt zich met projecten op het werkgebied van het waterschap Noorderzijlvest in de provincie Groningen.

  • Op de kaart is het projectgebied met een gouden rand gemarkeerd. De begrenzing loopt van Lauwersoog langs de waddenkust tot Delfzijl, vervolgens via de stad Groningen tot het drie provinciënpunt Allardsoog in het zuiden en ten slotte weer naar Lauwersoog.

Wanneer je de kaart 'Projectgebied op de kaart Gouden Gronden' om een of andere reden niet kunt lezen of als je vragen hebt naar aanleiding van de kaart stuur een e-mail naar goudengronden@noorderzijlvest.nl.

Heb je vragen

Neem contact op met het secretariaat: goudengronden@noorderzijlvest.nl

Heb je gevonden wat je zocht?