Programma Gouden Gronden

Het programma Gouden Gronden bevordert een duurzaam gebruik van de bodem voor de landbouw en het waterbeheer.

Doelstelling

Met Gouden Gronden zorgen we ervoor dat de landbouw de kennis over goed bodembeheer gaat gebruiken. We richten ons op grootschalige toepassing van technieken en maatregelen die kunnen bijdragen aan het verbeteren van de bodemstructuur. Zo versterken we het watersysteem en maken we de landbouw duurzamer en rendabeler.

• Belangrijke problemen die we zo willen oplossen zijn: verzilting, vervuiling, verdroging en wateroverlast.

Maatregelen

Om het watersysteem te versterken en de landbouw duurzamer en rendabeler te maken treffen de samenwerkende partijen een aantal maatregelen:

• We maken de landbouw minder afhankelijk van de aanvoer van zoet water. Dat kan door de zoetwaterbuffer in de bodem te vergroten, en door meer droogteresistente rassen of gewassen te telen.
• We voorkomen wateroverlast door de bodem beter waterdoorlatend te maken en de berging van water in de bodem te vergroten.
• We laten minder nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen naar het oppervlaktewater afspoelen. Dat kan door verhoging van het organische stofgehalte, vergroting van de infiltratiecapaciteit en beperking van de hoeveelheden gebruikte middelen.
• We verhogen de landbouwkundige opbrengst. Daarbij kijken we naar de mogelijkheden van kostenreductie door minder gewasbeschermingsmiddelen te gebruiken en de inzet van gewassen en rassen die beter zijn aangepast aan het toekomstige klimaat.
• We vergroten de biodiversiteit van de bodem. Bijvoorbeeld door af te zien van grondontsmetting en intensieve bodembewerking. Daardoor kan de landbouw weer profiteren van het leven in de bodem.

Oefenlab Water is een demonstratieterrein van Gouden Gronden waar je leert hoe je metingen kunt doen over de kwaliteit van het grondwater, verdroging of verzilting.

Wat is het probleem?

Voor een boer is het niet gemakkelijk de kwaliteit van het grondwater of de hoeveelheid bodemvocht op zijn perceel te meten. Als hij deze informatie wel heeft, ziet hij wat de invloed van zijn beheer op het vochtgehalte in zijn perceel of het water in de sloot is. Zo kan hij verdroging en verzilting beter voorkomen.

Hoe pakken we het aan?

Op een voorbeeldperceel op de proefboerderij Kollumerwaard plaatsen we verschillende permanente en tijdelijke meetopstellingen. Groepen boeren kunnen hier praktijkervaring opdoen met het meten van bijvoorbeeld grondwaterstand, bodemvocht en waterkwaliteit. Daarnaast leren ze wat ze met de meetgegevens op hun eigen bedrijf kunnen doen.

Hoe kun je meedoen?

Als jouw bedrijf binnen het projectgebied ligt, kun je contact opnemen met het secretariaat van Gouden Gronden. Dan bespreken we samen de mogelijkheden. goudengronden@noorderzijlvest.nl

Verzilting is een probleem voor de landbouw. Maar de bodem zelf kan er een bijdrage aan leveren. De bodem is onze spaarpot voor zoet water. Vandaar de naam Spaarbodem.

Spaarbodem is een project van het Gouden Gronden programma en maakt ook deel uit van het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). In het kader van DAW, werken waterschappen, LTO Noord en andere partners nauw samen aan de verbetering van de waterkwaliteit en de waterhuishouding in Nederland. Het project Spaarbodem richt zich op akkerbouwers in het beheergebied van Waterschap Noorderzijlvest, in de provincie Groningen. Spaarbodem wordt gefinancierd door Waterschap Noorderzijlvest, Provincie Groningen en DAW.

Inzicht in belang goed bodembeheer

Veel akkerbouwers in het beheergebied van Waterschap Noorderzijlvest (provincie Groningen) zijn zich bewust van de algemene problematiek. Het belang van goed bodembeheer voor de waterkwaliteit en -kwantiteit in de omgeving én voor de eigen perceelopbrengst is echter nog vaak onderbelicht. Door bodemdaling, ontwikkelingen in de landbouw, klimaatverandering en verzilting komt bodembeheer onder druk te staan. Een gevolg hiervan is dat de waterkwaliteit achteruit gaat. Verbetering van de bodemstructuur en het bodembeheer is van groot belang om ervoor te zorgen dat de waterkwaliteit verbetert. Een goede bodemstructuur houdt water langer vast. Dit voorkomt afspoeling van gewasbeschermingsmiddelen en onderdrukt de tot verzilting leidende zoute kwel.

Win-winsituatie

Bij Spaarbodem staat voorlichting, kennisoverdracht en advisering centraal, zowel groepsgewijs als individueel. De voorlichting en advisering zijn erop gericht om de gewenste situatie te bereiken: een betere bodemstructuur, een betere infiltratie en het tegengaan van verzilting. Op die manier ontstaat een win-winsituatie. Als akkerbouwer krijg je inzicht in bodembeheer en daaraan gekoppelde maatregelen. Worden die maatregelen op de juiste wijze uitgevoerd, dan is waterbeheerder Noorderzijlvest daar ook mee geholpen!

Hoe werkt het project Spaarbodem?

Aan het project Spaarbodem kunnen 60 agrariërs meedoen, verdeeld over vier themagroepen. De thema’s vormen ‘kapstokken’ waarbinnen concrete acties op het perceel worden uitgediept:

• Organische stof (structuurverbetering, bodemleven voeden, weerbaarheid, vastleggen koolstof)
• Bodemverdichting en bodemstructuur (onder andere verbetering capillaire werking).
• Jaarrond groenbeteelde percelen/bouwplan (onder andere bescherming tegen uitdroging, verstuiving, afspoeling).
• Niet-kerende grondbewerking (onder andere natuurlijke processen in bodem, structuurverbetering).

In een themagroep werk je met 15 collega-ondernemers samen aan het uitvoeren van de aan het thema gekoppelde bodemverbeterende maatregelen. Per themagroep wordt één demobedrijf aangewezen waar één of meerdere maatregelen worden uitgevoerd, onder begeleiding van externe deskundigen. Daarnaast gaan de overige deelnemende bedrijven uit de groep ook zélf aan de slag met geselecteerde maatregelen. Met de kennis en ervaring die je in het project opdoet, vervul je een ambassadeursrol waarmee je andere ondernemers kunt inspireren.

Verbeter je grond en daarmee de opbrengst van je perceel!

Ook een bijdrage leveren aan beter bodembeheer? Dan is Spaarbodem iets voor jou. Meer informatie www.projectenltonoord.nl/spaarbodem(externe link).

Hoe kan je meedoen?

Je kan meedoen als jouw bedrijf binnen het projectgebied valt en op de noordelijke kleigrond ligt. Neem contact op met het secretariaat van Gouden Gronden als je wilt meedoen. Dan bespreken we samen de mogelijkheden. Stuur een e-mail naar goudengronden@noorderzijlvest.nl.

Het project Spaarbodem loopt tot eind 2022.

Gouden Gronden heeft binnen de DAW-regeling (Deltaplan Agrarisch Waterbeheer) een app laten ontwikkelen waarmee de landbouw beter toegang krijgt tot bodemkundige kennis.

Wat is het probleem?

Voor een goed bodembeheer moet je in je bedrijfsplan met heel veel dingen rekening houden. Het is vaak lastig om voor elke situatie de benodigde informatie beschikbaar te krijgen, zodat je de juiste keuze kunt maken.

Hoe pakken we het aan?

App TRIJNTJE

De applicatie is een online beschikbare web-tool voor inzicht in watervasthoudend vermogen op perceelsniveau. Op basis van kaartmateriaal en online data berekent de app een bodemscore: goed-matig-slecht. Via de app is meer informatie te krijgen over het perceel en de factoren organische stof, infiltratie, afwatering en ondergrondverdichting. Door verschillende maatregelen te treffen beïnvloed je deze factoren en past de bodemscore zich aan. Via een keuzemenu kun je als boer de informatie raadplegen en aangeven wat je met het perceel wilt. De app laat zien welke maatregelen mogelijk zijn. En ook welke effecten elke maatregel heeft op de bodem, op de opbrengst en op het watersysteem. De app gebruikt daarbij rekenmodellen van Wageningen Universiteit. We maken eerst een testversie voor enkele grondsoorten. Als dit prototype voldoet, wordt de app verder ingevuld, zodat hij voor alle gronden binnen ons projectgebied te gebruiken is.

Vanwaar de naam?

De app zet de gewenste informatie op een rijtje, als een soort van ‘treintje’. Daar maakten we voor de persoonlijke noot Trijntje van. Dus heb je een vraag over uw bodem? Vraag het aan TRIJNTJE!

Wat is de planning?

De app TRIJNTJE is gebouwd binnen de projectperiode 2018 - 2021.

Uitvoering

Zelf aan de slag met TRIJNTJE! De flyer en de handleiding vind je op de website SPNA: De onderzoeksinstelling voor de akkerbouw op Noordelijke klei - SPNA(externe link)

Hoe kun je meedoen?

Ligt jouw bedrijf binnen het projectgebied dan kun je contact opnemen met het secretariaat van Gouden Gronden. Dan bespreken we samen de mogelijkheden. goudengronden@noorderzijlvest.nl